Πάνω απ΄τα κεφάλια μας είναι κρεμασμένα πανό: «Γυρίζουμε το γρανάζι όλοι μαζί-ΒΙΟΜΕ». «Οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα οι αγώνες μένουν. 4 χρόνια αυτοδιαχείριση στη ΒΙΟΜΕ». «Καταλαμβάνουμε, αντιστεκόμαστε, παράγουμε». «Τα εργοστάσια στα χέρια αυτών που τα δουλεύουν. Υγεία και δουλειά χωρίς αφεντικά». Ο αγωνιστικός παλμός δεν σε αφήνει να πάρεις ανάσα.
Στην έξοδο του χώρου συναντάς τις αφισούλες από την Ευρωμεσογειακή Συνάντηση της Οικονομίας των Εργαζομένων και τη Συνάντηση των Ανακτημένων Εργοστασίων, που γίνανε πέρσι τον Οκτώβριο. Υπάρχει μια δικτύωση που λειτουργεί.
The self-managed factory VIO.ME, Thessaloniki, May 2017 / Το αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο της ΒΙΟ.ΜΕ (Βιομηχανική Μεταλλευτική) στη Θεσσαλονίκη, Μάιος 2017
Oι κόλες και τα πλακίδια, τα προϊόντα παραγωγής της ΒΙΟΜΕ, ως θυγατρικής της ΦΙΛΜΕΡΑΜ-JOHNSON, προτού πτωχεύσει, πακεταρισμένα. Για την ώρα στο αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο παράγονται μόνο καθαριστικά
Περνάμε στο διπλανό κτήριο, με τα καζάνια και τα μίξερ, το χώρο της καθ’εαυτής παραγωγής. Ανάμεσά μας περνάνε αθόρυβα σαν γάτες ο χαμογελαστός συντάκτης της Guardian, που έχει έρθει από την προηγούμενη ημέρα για ρεπορτάζ, και το συνεργείο του Vice της Νέας Υόρκης.
Φτάνουμε στην αποθήκη, που βρίσκεται λίγα μέτρα μακρύτερα, ανάμεσα από τους δυο ρέμπελους τετράποδους φύλακες, που λιάζονται όλη μέρα ατάραχοι. Σ’ αυτό το χώρο, όπου έχει τη μεγαλύτερη κινητικότητα, τα πάντα, από το γέμισμα των φιαλών μέχρι το πακετάρισμα, γίνονται χειρωνακτικά, κάτω από πανό με αντιφασιστικά συνθήματα και ένα τελεσίγραφο: «Κάτω τα χέρια από τη ΒΙΟΜΕ».
Ο Γιώργος Δεληγιάννης πακετάρει τα καθαριστικά με ένα τρανζίστορ στο αυτί. «Παίζει λαϊκά και ροκ αυστηρά», εξηγεί. «Αλλιώς η δουλειά δεν βγαίνει».
Παρόλα αυτά η κίνηση δεν είναι αυτή που θα περίμενες από ένα κοινωνικό συνεταιρισμό που έχει e-shop, ανοδικές πωλήσεις, διοχετεύει προϊόντα πλέον σε κάθε χωριό και νησί της Ελλάδας και, παράλληλα, εξάγει και στο εξωτερικό (κυρίως στην Ιταλία, στη Γερμανία, στη Γαλλία αλλά και στο Βέλγιο).
«Δεν εργάζονται όλα τα μέλη της ΚΟΙΝΣΕΠ εδώ διαρκώς», απαντά βλέποντας την απορία μου ο Βαγγέλης. «Αν βρουν να κάνουν μεροκάματα έξω θα τα κάνουν. Κάποιοι έχουν φύγει εξωτερικό. Οι πιο πολλοί συμμετέχουν όποτε μπορούν και χρειάζεται να είναι εδώ. Η μηχανή δουλεύει καθημερινά με 16 άτομα και στις δυο πόλεις».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τα μέλη της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, όπου στο τέλος του 2016 δημιουργήθηκε πρατήριο λιανικής πώλησης των προιόντων της ΒΙΟΜΕ (Ψαρρών 33, Περιστέρι, ΜΕΤΡΟ: στάση Αγ. Αντώνιος), είναι 23. Οι έξι μόνο από τους εργαζόμενους είναι σε μισθολόγιο. Οι υπόλοιποι είναι ακόμη σε επίσχεση εργασίας. «Όσοι είμαστε μισθολόγιο παίρνουμε ένα μεροκάματο πολύ χαμηλό, 360 ευρώ, όσο είναι και το επίδομα ανεργίας. Το επίδομα μετά από 2 χρόνια όμως κόβεται. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Οι άνθρωποι που ξεκίνησαν το εγχείρημα κατάφεραν να ξεφύγουν από τη μιζέρια και την κατάθλιψη της ανεργίας και γίναν δημιουργικοί. Αλλάξαν προς το καλύτερο», τονίζει ο Βαγγέλης, χαρακτηρίζοντας με αποφασιστικότητα το εγχείρημα τηs BIOME «εξελισσόμενο» και «πετυχημένο». «Μέσα σε ενάμισι χρόνο προσλήφθηκαν άτομα, ενώ οι υπόλοιποι κάνουν μόνο απολύσεις. Καταφέραμε επίσης να παράξουμε και νέα προϊόντα».
Ως αποδεικτικά στοιχεία της επιτυχίας θεωρεί και το νέο πρατήριο στην Αθήνα και την αγορά ενός βαν, το οποίο τις μέρες της στάσης εργασίας του ΟΑΣΘ, που είχε παραλύσει την πόλη, μετέφερε τους πάντες μετά τη δουλειά στο σπίτι τους.
Επί το έργον, μεσημερινές ώρες στη ΒΙΟΜΕ, με την μεγαλύτερη δυνατή απαρτία.
Ο χημικός μηχανικός της ομάδας, Βαγγέλης Βραγοτέρης, στα καζάνια.
Στο βιομηχανικό σύμπλεγμα τον τόνο δίνουν τα μαχητικά συνθήματα. Βρίσκονται παντού.
Στο χώρο της αποθήκης βρίσκουμε τον Δημήτρη Κουματσιούλη, εργάτη στην πτωχευμένη επιχείρηση από το 2004, που παραμένει στη ΒΙΟΜΕ από την αρχή του αγώνα το 2011. Ενα τρανζίστορ παίζει σταθερά λαϊκά. «Το 2006 ιδρύθηκε ένα σωματείο. Από την ώρα που τα αφεντικά μας παράτησαν, το 97% του σωματείου αποφάσισε να μείνουμε και να το παλέψουμε. Κι αυτό κάναμε», με πληροφορεί.
Για ένα χρόνο ήταν σε επίσχεση εργασίας. «Πέρασε ο χρόνος και ξέραμε ότι κάτι πρέπει να κάνουμε. Δεν ήταν μόνο ζήτημα επιβίωσης η ΒΙΟΜΕ. Δεν μπορούσα να γυρίσω σπίτι και να πω είμαι απολυμένος, δεν έχω να σας ζήσω».
«Μέχρι κι η Ναόμι Κλάιν ήρθε εδώ. Έχουμε τραγουδήσει ακόμη και με τον Μανού Τσάο. Δεν μας ενδιαφέρει μόνο το δικό μας εργοστάσιο. Θέλουμε να γίνουνε πολλές ΒΙΟΜΕ. Είμαι εδώ και το παλεύω!», Δημήτρης Κουματσιούλης 
«Τι κάναμε μετά;», ρωτά χωρίς να περιμένει απάντηση. «Ανοίξαμε αμέσως στην κοινωνία, ζητήσαμε αλληλέγγυους και αρχίσαμε τη φύλαξη όλο το 24ωρο. Σκεφτήκαμε ότι τα δομικά υλικά έχουν ακριβές πρώτες ύλες και ότι έπρεπε να βρούμε κάτι πιο προσιτό αλλά και χωρίς χημικά βλαβερά για την υγεία. Έτσι ξεκινήσαμε τα πειράματα στα φυσικά καθαριστικά». «Δεν το μετανιώνω», λέει αιφνιδιαστικά. «Γιατί εδώ μέσα προσπαθώ να αλλάξω πρώτα εμένα και μετά την κοινωνία».
Τι έχει αλλάξει από το 2011, όταν ξεκινούσε στα τυφλά το εγχείρημα; «Έχω αλλάξει ο ίδιος πρώτα. Πήρα τη ζωή στα χέρια μου. Έχουμε γίνει όλοι μια οικογένεια, πασκίζουμε για το κοινό σύνολο. Ξεχάσαμε το εγώ για το εμείς. Στο μεταξύ έχουμε πετύχει πολλά: έχουμε βγάλει περισσότερα προϊόντα, και φυσικά και οικολογικά, ενώ στο μεταξύ όλος ο πλανήτη ξέρει για τον αγώνα της ΒΙΟΜΕ. Μας έχουν καλέσει από την Ε.Ε. και για συζητήσεις και για τη δικτύωση των προϊόντων. Μέχρι κι η Ναόμι Κλάιν ήρθε εδώ. Έχουμε τραγουδήσει ακόμη και με τον Μανού Τσάο. Δεν μας ενδιαφέρει μόνο το δικό μας εργοστάσιο. Θέλουμε να γίνουνε πολλές ΒΙΟΜΕ. Είμαι εδώ και το παλεύω!». Μέχρι τελικής πτώσεως; «Πέντε χρόνια τώρα το έχουμε αποδείξει. Η ΒΙΟΜΕ έχει μπει στην κοινωνία».
‘Αποψη του χημείου της ΒΙΟΜΕ, όπου εξελίσσονται τα προϊόντα του συνεταιρισμού, με τον Βαγγέλη Βραγοτέρη
Ο Νίκος Λογοθέτης εργάζεται 8 μήνες στο αυτοδιαχειριζόμενο εργαστάσιο. Τέλειωσε το Χημικό στο ΑΠΘ, αλλά από το πτυχίο και μετά «είμαι από εδώ κι από εκεί, part time, πάντα σε κάτι άσχετο, έχω μοιράσει φυλλάδια, έχω εργαστεί σε τηλεφωνικά κέντρα, έχω κάνει πολλά πράγματα, τα πάντα». Στη ΒΙΟΜΕ τον έφερε «το ίδιο το εγχείρημα», και, κατά δεύτερον, «η ανεργία». «Από το ’12 μέχρι το 16 ήμουν στα όρια της κατάθλιψης. Το κλίμα κι οι διαδικασίες μέσα στο εργοστάσιο με έκαναν να την ξεπεράσω». Διακρίνει στο εγχείρημα «πάρα πολλές δυνατότητες και προοπτικές», παρότι, αναγνωρίζει πως χρειάζονται και «πράγματα που δεν είναι 100% στο χέρι μας. Αλλά παραμένει ανοιχτό και ρεαλιστικό να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Στο λογιστήριο, κάτω από αφίσες της ΒΙΟΜΕ με το σύνθημα «Γυρίζουμε το γρανάζι όλοι μαζί» και την έκκληση «Save Skouries», μπροστά από έναν υπολογιστή, εργάζεται η Φωτεινή Μπαλτζώη. Έψαχνε δουλειά όταν της είπαν ότι αναζητά η ΒΙΟΜΕ λογιστή. «Δεν έχει καμία σχέση η δουλειά εδώ με ό,τι έχω κάνει στο παρελθόν (είχε εργαστεί σε ξενοδοχειακές μονάδες και στην IBM). Η ΒΙΟΜΕ είναι αυτοδιαχείριση, είναι κατάληψη. Εδώ δεν έχεις αφεντικό, που θα σου υποδείξει τι θα κάνεις, εδώ θα κάνεις και το λίγο παραπάνω για να παραμείνει το εργοστάσιο σε μας και να εξαπλωθεί. Δεν είναι «έκανα το ωράριό μου κι έφυγα». Κυνηγάμε να αυξηθούν τα μεροκάματα και να πάρουμε κι άλλο κόσμο. Είναι εφικτό. Οι παλαιότεροι εδώ πήραν απόφαση ζωής με πολιτικές προεκτάσεις. Τους θαύμαζα και τους θαυμάζω».
Ο Γιάννης Μουτσολάρι, από την Αλβανία, μπορεί να δουλεύει κι έξω, για ένα παραπάνω μεροκάματο, αλλά συμφωνεί ότι η ΒΙΟΜΕ «έχει μέλλον. Από εκεί και πέρα υπάρχουν κι άλλα θέματα», προσθέτει. «Το βασικό είναι να νομιμοποιηθούμε».
«Δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί η ΒΙΟΜΕ χωρίς πολιτική βούληση», υποστηρίζει ο Αλέκος Σιδερίδης. «Νομιμότητα υπάρχει μόνο στα φορολογικά, αλλά η έδρα μας αναγκαστικά βρίσκεται εκτός εργοστασίου. Πιέζουμε την κυβέρνηση να φέρουμε την έδρα στη ΒΙΟΜΕ, για να ανοίξουμε τα φτερά μας».
Μέχρι και συνθήματα αλληλεγγύης στο Μπουένος ‘Αιρες συναντάς στην κατειλημμένη ΒΙΟΜΕ
Την ώρα που με οδηγούσε από το αεροδρόμιο στη ΒΙΟΜΕ μου θύμιζε την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στο εργοστάσιο το 2013. Τότε που ο σημερινός πρωθυπουργός είχε δεσμευτεί δημόσια πως όταν θα γινόταν κυβέρνηση θα νομιμοποιούσε το εγχείρημά τους, απαλλάσσοντάς το από τα χρέη των 4 εκ. της πτωχευμένης επιχείρησης. «Τώρα όμως πρωθυπουργεύει. Κι η κυβέρνηση κοιμάται όρθια!».
Τι ζητάει ο Γιώργος Δεληγιάννης, από τους παλαιότερους στη ΒΙΟΜΕ, μετά από 4 χρόνια και κάτι αγώνα; «Τη δικαίωση. Το χώρο. Τίποτα άλλο. Να πάρουμε το χώρο νόμιμα. ‘Ολα τα άλλα τα έχουμε στο χέρι μας. Μας έχει αγκαλιάσει ο κόσμος, αν και η κοινωνία της Θεσσαλονίκης είναι μοιρασμένη, οι μισοί μας ξέρουνε, οι άλλοι μισοί όχι. Η αλληλεγγύη έρχεται περισσότερο απ’έξω», παραδέχεται.
Ο συνθέτης Γιώργος Χριστιανάκης ανάμεσα στο αλληλέγγυο κοινό, που επισκέφτηκαν την ΒΙΟΜΕ σε μια από τις εκδηλώσεις υποστήριξής της.
Μιλώντας στους επισκέπτες για το εγχείρημα της ΒΙΟΜΕ.
Ο Σπύρος Σγούρας, που τρέχει το e-shop, θεωρεί πρόβλημα το ότι το εργοστάσιο βρίσκεται εκτός κέντρου. «Σε σχέση με κατειλημμένα εργοστάσια στην Αργεντινή και άλλες ευρωπαΐκές πόλεις, η ΒΙΟΜΕ έχει ένα παράδοξο. Η γειτονιά της δεν είναι γύρω απ΄το εργοστάσιο, η γειτονιά είναι το κέντρο της Θεσσαλονίκης. Δεν είναι εύκολο για τον κόσμο να έχει πρόσβαση ως εδώ. Για να μπορεί να συνεχιστεί ένας τέτοιος αγώνας πρέπει να στηρίζεται από τη γειτονιά του».
Παρ’όλα αυτά, είναι πεισμένος ότι το μοντέλο της «δείχνει πως η κοινωνική οικονομία μπορεί να λειτουργήσει. Η ΒΙΟΜΕ δεν θέλει να κάνει μια παραγωγή περιθωριακή», τονίζει. «Τα προϊόντα της ΒΙΟΜΕ δεν τα παίρνει ο κόσμος επειδή είναι organic ή vegan. Περιέχουν ένα άλλο μήνυμα, το μήνυμα της αλληλεγγύης, της αυτοοργάνωσης, του εργατικού και κοινωνικού ελέγχου. Αυτό είναι το εργαλείο κι έχει περιθώριο μεγάλο και στην ελληνική αγορά και στην Ευρώπη».
Επιμένει στο ζήτημα της εργατικής αλληλεγγύης: «Έχουμε απέναντί μας συνδικάτα 3 και 5 εκατομμυρίων, όπως CGT. Ένα σαπουνάκι να πάρουν τα μέλη της το χρόνο είναι 3-4 εκατομμύρια. Μπορεί να γίνει. Εξαρτάται κι από μας. Είναι στοίχημα για την κοινωνία μας συνολικά η παραγωγική βάση που έχουν δημιουργήσει οι προηγούμενες γενιές, οι κόποι των εργατών, κατά βάση, να διατηρηθούν προς όφελος της κοινωνίας, παράγοντας χρήσιμα προϊόντα μαζικής, λαϊκής κατανάλωσης, χωρίς κόστος στον πληθυσμό».
Ο στόχος που έχει μπροστά του ο κοινωνικός συνεταιρισμός είναι ένας, συνεχίζει: «Αν σήμερα δουλεύει η ΒΙΟΜΕ με 25 άτομα θέλουμε σε 4-5 χρόνια να μπορεί να έχει πάνω από 70 θέσεις εργασίας μόνο για την παραγωγή και το κομμάτι των πωλήσεων».
Στο γραφειάκι της ΒΙΟΜΕ όπου καθημερινά οι εργασίες ξεκινούν με μια συνέλευση
Τα νούμερα είναι ανοδικά: «Από το ‘15 η άνοδος, χάρη στην αλληλεγγύη του ελληνικού λαού, τις πωλήσεις στο εξωτερικό και τις αγορές χωρίς μεσάζοντες, γιατί κινούμαστε μακριά από την παγίδα του μεγάλου σούπερ μάρκετ, είναι 20-25% ανά έτος. Μόνο στο εξωτερικό η άνοδος άγγιξε το 2016 το 70%. Τα καθαριστικά είναι ένα λαϊκό προϊόν που θα το πάρεις κάθε 3 μήνες. Αν 40.000 ελληνικές οικογένειες δώσουν από 100 ευρώ το χρόνο, τότε μιλάμε για 4 εκ. τζίρο. Ούτε αυτό είναι κάτι ανέφικτο. Σε κάποιες περιοχές, όπως το Περιστέρι ή ο Βόλος, τον έχουμε ξεπεράσει τον στόχο αυτό».
Ο Σπύρος μετέχει στο εγχείρημα της ΒΙΟΜΕ ενάμισι χρόνο, αλλά προηγουμένως κι αυτός ήταν μέλος της πρωτοβουλίας αλληλεγγύης. «Δεν είμαι εδώ απλά για να βγάλω ένα μισθό», ξεκαθαρίζει. «Η ΒΙΟΜΕ είναι μέρος της ζωής μου. Δεν κλείνω την πόρτα πίσω κι άντε γεια! Δεν έρχομαι για ένα οκτάωρο και τέλειωσε. Η ανάκτηση του εργοστασίου είναι και ανάκτηση της αξιοπρέπειάς μας».
Ζητά από την Πολιτεία «εφαρμογή του νόμου»: «Η πρόταση που καταθέσαμε εμπεριέχει τα χρέη της εργοδοσίας προς το Δημόσιο. Υπάρχουν καταδικαστικές αποφάσεις με ποινές φυλάκισης, για χρέη στο δημόσιο και στο ΙΚΑ, που εμπίπτουν στο νόμο για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Μπορεί λοιπόν η Πολιτεία να προχωρήσει σε δήμευση και δέσμευση της ακίνητης περιουσίας της εταιρείας και μετά σε παραχώρηση για χρήση της στον συνεταιρισμό».
Εργαζόμενοι μαζί με τα παιδιά τους στουθς χώρους της, σε ένα περιβάλλον γεμάτο από αντιφασιστικά, φιλεργατικά μηνύματα
Η τελευταία είδηση απ΄τη συνέλευση των πιστωτών σήμανε χτυπήσει συναγερμό στο συνεταιρισμό. Ο σύνδικος δρομολογεί την πτώχευση της εταιρείας, έκβαση την οποία οι εργαζόμενοι του συνεταιρισμού καταγγέλουν. Ο σύνδικος παρουσίασε τα τέσσερα ενδεχόμενα (πώληση, εκποίηση κομμάτι κομμάτι,, ενοικίαση, παύση της διαδικασίας πτώχευσης») , αλλά δρομολόγησε την πτώχευση, παρ’όλο που η ΚΟΙΝΣΕΠ της ΒΙΟΜΕ ζήτησε να μην προχωρήσει η εκποίηση, παρουσιάζοντας το ενδεχόμενο να ενοικιάσει τους χώρους της επιχείρησης .
Οι συνεταιριστές είναι αμετακίνητοι απέναντι στη νέα τροπή;«Δεν θα αφήσουμε να εκποιηθούν τα μηχανήματα κι ο εξοπλισμός της ΒΙΟΜΕ, γιατί είναι λειτουργικός. Ούτε πρόκειται να αφήσουμε τον σύνδικο να μπει να κάνει καταγραφή, γιατί υπάρχουν μηχανήματα που έχει πάρει ο συνεταιρισμός, καθώς κι εξοπλισμός από το εργατικό ιατρείο».
Σε κάθε περίπτωση, προσθέτει ο Σπύρος, «αν ήθελε να  έρθει ο σύνδικος, οφείλει να διορίσει πρώτα προσωπικό  για το λογιστήριο και τη φύλαξη και να ανοίξει τα λογιστικά βιβλία της πτωχευμένης».
Ο αγώνας συνεχίζεται. Ως πότε; Περνώντας πια το κατώφλι της εξόδου της ΒΙΟΜΕ το ερώτημα «μήπως τελικά ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός;» δεν είναι άπιαστη ουτοπία.

 http://popaganda.gr