Μετάφραση από τον ιστότοπο Political Research Associates
Τι είναι ο φασισμός;
του Matt N. Lyons
Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1997
Σημείωση του συγγραφέα: είμαι αρκετά σκεπτικός,
σχετικά με τις προσπάθειες να παραχθεί ένας «ορισμός» του φασισμού. Ως ένα δυναμικό ιστορικό ρεύμα, ο φασισμός πήρε πολλές διαφορετικές μορφές και εξελίχθηκε δραματικά σε μερικές περιπτώσεις. Για να κατανοήσουμε πως ο φασισμός υπήρξε ένα κίνημα και ένα σύστημα εξουσίας, πρέπει να κοιτάξουμε το ιστορικό του πλαίσιο και ανάπτυξη -ως μια μορφή αντεπαναστατικών πολιτικών, που αναδύθηκαν αρχικά στην Ευρώπη του εικοστού αιώνα, ως αντίδραση στην ραγδαία κοινωνική αναταραχή, την καταστροφή του Α Παγκόσμιου Πολέμου και της επανάστασης των Μπολσεβίκων. Οι επόμενες παράγραφοι προορίζονται να είναι ένα αρχικό, ανοικτό προσχέδιο.
Ο φασισμός είναι μια μορφή ακραίας δεξιάς ιδεολογίας που εξυμνεί το έθνος ή τη φυλή ως μια οργανική κοινότητα που υπερβαίνει όλες τις υπόλοιπες πίστεις. Δίνει έμφαση σε ένα μύθο εθνικής ή φυλετικής αναγέννησης, μετά από μια περίοδο πτώσης ή καταστροφής. Για το σκοπό αυτό, ο φασισμός καλεί σε μια «πνευματική επανάσταση» ενάντια στα σημάδια της ηθικής κατάπτωσης, όπως ο ατομισμός και ο υλισμός και επιδιώκει την κάθαρση των «ξένων» δυνάμεων και ομάδων που αποτελούν την οργανική κοινότητα. Ο φασισμός τείνει να εξυμνεί τον ανδρισμό, τη νεότητα, την μυστικιστική ενότητα και την αναγεννητική δύναμη της βίας. Συχνά, αλλά όχι πάντα, ο φασισμός προωθεί δόγματα φυλετικής ανωτερότητας, την εθνοκάθαρση, την ιμπεριαλιστική επέκταση και την γενοκτονία. Την ίδια στιγμή, οι φασίστες μπορεί να αγκαλιάσουν μια μορφή διεθνισμού, βασισμένη είτε στην φυλετική ή ιδεολογική αλληλεγγύη πέρα από εθνικά σύνορα. Συνήθως ο φασισμός συνδέεται ανοιχτά με την αρσενική ανωτερότητα, αν και κάποιες φορές μπορεί να προωθήσει επίσης, την γυναικεία αλληλεγγύη κι νέες ευκαιρίες για τις γυναίκες του προνομιακού έθνους ή της προνομιακής φυλής.
Η προσέγγιση του φασισμού στη πολιτική είναι και λαϊκιστική -στο ότι επιδιώκει να ενεργοποιήσει «το λαό» ως σύνολο, ενάντια σε αυτούς που αντιλαμβάνεται εχθρούς ή καταπιεστές- και ελιτίστικος στο ότι αντιμετωπίζει την λαϊκή βούληση ως ενσάρκωση μιας επιλεγμένης ομάδας ή -συχνά- ενός υπέρτατου ηγέτη, από τον οποίο η εξουσία διαχέεται προς τα κάτω. Ο φασισμός επιδιώκει να οργανώσει ένα μαζικό κίνημα στο οποίο θα ηγούνται στελέχη, με σκοπό την κατάληψη της κρατικής εξουσίας. Επιδιώκει να θέσει υπό την ηγεσία του όλες τις σφαίρες της κοινωνίας στο δικό του όραμα για μια οργανική κοινότητα, συνήθως μέσω ενός ολοκληρωτικού κράτους. Και ως κίνημα και ως καθεστώς, ο φασισμός χρησιμοποιεί μαζικές οργανώσεις, ως ένα σύστημα ενσωμάτωσης και ελέγχου και χρησιμοποιεί οργανωμένη βία για την καταστολή της αντιπολίτευσης, αν και το επίπεδο της βίας διαφέρει πολύ κατά περίπτωση.
Ο φασισμός είναι εχθρικός προς τον μαρξισμό, τον φιλελευθερισμό και τον συντηρητισμό. Παρόλα αυτά δανείζεται ιδέες και πρακτικές και από τα τρία. Ο φασισμός απορρίπτει τις αρχές του ταξικού αγώνα και του εργατικού διεθνισμού ως απειλές στην εθνική ή φυλετική ενότητα, αλλά παρόλα αυτά εκμεταλλεύεται πραγματικά παράπονα ενάντια στον καπιταλισμό και την ιδιοκτησία, δημιουργώντας εθνικούς αποδιοπομπαίους τράγους ή θεωρίες συνωμοσίας που φαίνονται ριζοσπαστικές. Ο φασισμός απορρίπτει τα φιλελεύθερα δόγματα της προσωπικής αυτονομίας και των δικαιωμάτων, τον πολιτικό πλουραλισμό και την αντιπροσωπευτική διακυβέρνηση. Παρόλα αυτά, υποστηρίζει την πλατιά λαϊκή συμμετοχή στην πολιτική και ίσως χρησιμοποιήσει την κοινοβουλευτική οδό, στην πορεία του για την εξουσία. Το όραμα του, μιας «νέας τάξης», έρχεται σε αντίθεση με την συντηρητική προσκόλληση στους θεσμούς και τις ιεραρχίες που βασίζονται στην παράδοση, αλλά συχνά αναπολεί το παρελθόν ως έμπνευση για την εθνική αναγέννηση.
Ο φασισμός έχει μια σύνθετη σχέση με τις κατεστημένες ελίτ και την μη-φασιστική δεξιά. Δεν είναι ποτέ μόνο ένα ανδρείκελο της άρχουσας τάξης, αλλά ένα αυτόνομο κίνημα με τη δικιά του κοινωνική βάση. Στην πράξη, ο φασισμός υπερασπίζεται τον καπιταλισμό ενάντια στην αστάθεια και την αριστερά, αλλά επιδιώκει επίσης και μια ατζέντα που, μερικές φορές, έρχεται σε σύγκρουση με τα καπιταλιστικά συμφέροντα, με σημαντικούς τρόπους. Στο παρελθόν έχει υπάρξει πολλή συνεργασία, ανταγωνισμός και διάδραση, μεταξύ του φασισμού και άλλων μερών της δεξιάς, παράγοντας υβριδικά κινήματα και καθεστώτα.
Υστερόγραφο του συγγραφέα, Δεκέμβριος 2016
Στα δεκαεννέα χρόνια που πέρασαν από τότε που έγραψα το «Τι είναι ο φασισμός;», οι δεξιές πολιτικές συνέχισαν να εξελίσσονται και η σκέψη μου για τον φασισμό εξελίχθηκε και αυτή. Συγκεκριμένα, η ιδέα μου για τον φασισμό διευρύνθηκε γύρω από τα σημεία που ακολουθούν:
«Ο φασισμός … είναι μια μορφή ακραίας δεξιάς ιδεολογίας που εξυμνεί το έθνος ή τη φυλή ως μια οργανική κοινότητα που υπερβαίνει όλες τις υπόλοιπες πίστεις …» Τώρα πιστεύω πως η κατηγορία του φασισμού πρέπει να επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνει μερικά κινήματα για τα οποία το έθνος ή η φυλή είναι δευτερεύοντα ή άσχετα, αλλά τα οποία προωθούν τον μύθο της συλλογικής αναγέννησης, γύρω από μια κοινή κουλτούρα ή ιδεολογία, ιδίως την συμμετοχή σε μια θρησκευτική ομάδα. Αυτό περιλαμβάνει συγκεκριμένους ολοκληρωτικούς κλάδους της Χριστιανικής δεξιάς, της Ισλαμικής δεξιάς και της Ιουδαϊκής δεξιάς, και ούτω καθεξής.
«Ο φασισμός … επιδιώκει να οργανώσει ένα μαζικό κίνημα στο οποίο θα ηγούνται στελέχη, με σκοπό την κατάληψη της κρατικής εξουσίας.» Μερικά φασιστικά κινήματα, όπως η ευρωπαϊκή νέα δεξιά και τα ρεύματα που έχει επηρεάσει, έχουν εγκαταλείψει την κρατική εξουσία ως σκοπό, για χάρη μιας «μεταπολιτικής στρατηγικής.» Αυτό σημαίνει μια μακρόχρονη προσπάθεια μετασχηματισμού της πολιτικής κουλτούρας, ως προϋπόθεση για τον μετασχηματισμό των θεσμών και των συστημάτων εξουσίας.
3. Ο φασισμός «επιδιώκει να θέσει υπό την ηγεσία του όλες τις σφαίρες της κοινωνίας στο δικό του όραμα για μια οργανική κοινότητα, συνήθως μέσω ενός ολοκληρωτικού κράτους.» Κατα τον περασμένο μισό αιώνα, διάφορα κομμάτια της ακροδεξιά -συμπεριλαμβανομένων και αρκετών κομματιών του νεοναζισμού- έχουν απορρίψει τα μεγάλα συγκεντρωτικά κράτη, για χάρη διάφορων ελιγμών αποκεντροποίησης της πολιτικής εξουσίας. Αυτά τα ρεύματα αντιπροσωπεύουν μορφές αυτού που έχω ονομάσει «κοινωνικό ολοκληρωτισμό,» οι οποίες επιδιώκουν να επιβάλουν τον απόλυτο ιδεολογικό έλεγχο, μέσω τοπικών κυβερνήσεων και -ή- μη-κρατικών θεσμών, όπως η εκκλησία και η οικογένεια. Πιστεύω πως αυτό αντιπροσωπεύει μια μεγάλη μετατόπιση στις φασιστικές πολιτικές, μια μετατόπιση που έχουν παραβλέψει πολλοί μελετητές.
4. «Ο φασισμός υπερασπίζεται τον καπιταλισμό ενάντια στην αστάθεια και την αριστερά …»Μερικοί συγγραφείς έχουν υποστηρίξει πως ο γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός αμφισβήτησε τις βασικές οικονομικές αρχές του καπιταλισμού, αντικαθιστώντας το σύστημα της βιομηχανικής μισθωτής εργασίας με ένα σύστημα δουλείας, στο οποίο οι εργάτες, σε μαζική κλίμακα, δούλευαν επίτηδες μέχρι θανάτου. Αυτή η ερμηνεία, συνδυασμένη με την άνοδο τις αντικαπιταλιστικής ιδεολογίας ανάμεσα σε μερικούς νεοφασίστες, έχει εγείρει το ζήτημα αν ο φασισμός μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να αντικαταστήσει τον καπιταλισμό, με μια άλλη μορφή ταξικής εξουσίας -ή με μια χαοτική κατάρρευση των κοινωνικό-οικονομικών συστημάτων.
Για περισσότερες αναλύσεις του τι σημαίνει ο φασισμός και πως συνδέεται με τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις:
“Two Ways of Looking at Fascism” http://sdonline.org/47/two-ways-of-looking-at-fascism/ (2008),
“Is the Bush Administration Fascist?” http://newpol.org/content/bush-administration-fascist (2007),
“Trump: A fascist upsurge is just one of the dangers”http://threewayfight.blogspot.com/2015/12/trumps-impact-fascist-upsurge-is-just.html (2015).
Ο φασισμός είναι εχθρικός προς τον μαρξισμό, τον φιλελευθερισμό και τον συντηρητισμό. Παρόλα αυτά δανείζεται ιδέες και πρακτικές και από τα τρία. Ο φασισμός απορρίπτει τις αρχές του ταξικού αγώνα και του εργατικού διεθνισμού ως απειλές στην εθνική ή φυλετική ενότητα, αλλά παρόλα αυτά εκμεταλλεύεται πραγματικά παράπονα ενάντια στον καπιταλισμό και την ιδιοκτησία, δημιουργώντας εθνικούς αποδιοπομπαίους τράγους ή θεωρίες συνωμοσίας που φαίνονται ριζοσπαστικές. Ο φασισμός απορρίπτει τα φιλελεύθερα δόγματα της προσωπικής αυτονομίας και των δικαιωμάτων, τον πολιτικό πλουραλισμό και την αντιπροσωπευτική διακυβέρνηση. Παρόλα αυτά, υποστηρίζει την πλατιά λαϊκή συμμετοχή στην πολιτική και ίσως χρησιμοποιήσει την κοινοβουλευτική οδό, στην πορεία του για την εξουσία. Το όραμα του, μιας «νέας τάξης», έρχεται σε αντίθεση με την συντηρητική προσκόλληση στους θεσμούς και τις ιεραρχίες που βασίζονται στην παράδοση, αλλά συχνά αναπολεί το παρελθόν ως έμπνευση για την εθνική αναγέννηση.
Ο φασισμός έχει μια σύνθετη σχέση με τις κατεστημένες ελίτ και την μη-φασιστική δεξιά. Δεν είναι ποτέ μόνο ένα ανδρείκελο της άρχουσας τάξης, αλλά ένα αυτόνομο κίνημα με τη δικιά του κοινωνική βάση. Στην πράξη, ο φασισμός υπερασπίζεται τον καπιταλισμό ενάντια στην αστάθεια και την αριστερά, αλλά επιδιώκει επίσης και μια ατζέντα που, μερικές φορές, έρχεται σε σύγκρουση με τα καπιταλιστικά συμφέροντα, με σημαντικούς τρόπους. Στο παρελθόν έχει υπάρξει πολλή συνεργασία, ανταγωνισμός και διάδραση, μεταξύ του φασισμού και άλλων μερών της δεξιάς, παράγοντας υβριδικά κινήματα και καθεστώτα.
Υστερόγραφο του συγγραφέα, Δεκέμβριος 2016
Στα δεκαεννέα χρόνια που πέρασαν από τότε που έγραψα το «Τι είναι ο φασισμός;», οι δεξιές πολιτικές συνέχισαν να εξελίσσονται και η σκέψη μου για τον φασισμό εξελίχθηκε και αυτή. Συγκεκριμένα, η ιδέα μου για τον φασισμό διευρύνθηκε γύρω από τα σημεία που ακολουθούν:
«Ο φασισμός … είναι μια μορφή ακραίας δεξιάς ιδεολογίας που εξυμνεί το έθνος ή τη φυλή ως μια οργανική κοινότητα που υπερβαίνει όλες τις υπόλοιπες πίστεις …» Τώρα πιστεύω πως η κατηγορία του φασισμού πρέπει να επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνει μερικά κινήματα για τα οποία το έθνος ή η φυλή είναι δευτερεύοντα ή άσχετα, αλλά τα οποία προωθούν τον μύθο της συλλογικής αναγέννησης, γύρω από μια κοινή κουλτούρα ή ιδεολογία, ιδίως την συμμετοχή σε μια θρησκευτική ομάδα. Αυτό περιλαμβάνει συγκεκριμένους ολοκληρωτικούς κλάδους της Χριστιανικής δεξιάς, της Ισλαμικής δεξιάς και της Ιουδαϊκής δεξιάς, και ούτω καθεξής.
«Ο φασισμός … επιδιώκει να οργανώσει ένα μαζικό κίνημα στο οποίο θα ηγούνται στελέχη, με σκοπό την κατάληψη της κρατικής εξουσίας.» Μερικά φασιστικά κινήματα, όπως η ευρωπαϊκή νέα δεξιά και τα ρεύματα που έχει επηρεάσει, έχουν εγκαταλείψει την κρατική εξουσία ως σκοπό, για χάρη μιας «μεταπολιτικής στρατηγικής.» Αυτό σημαίνει μια μακρόχρονη προσπάθεια μετασχηματισμού της πολιτικής κουλτούρας, ως προϋπόθεση για τον μετασχηματισμό των θεσμών και των συστημάτων εξουσίας.
3. Ο φασισμός «επιδιώκει να θέσει υπό την ηγεσία του όλες τις σφαίρες της κοινωνίας στο δικό του όραμα για μια οργανική κοινότητα, συνήθως μέσω ενός ολοκληρωτικού κράτους.» Κατα τον περασμένο μισό αιώνα, διάφορα κομμάτια της ακροδεξιά -συμπεριλαμβανομένων και αρκετών κομματιών του νεοναζισμού- έχουν απορρίψει τα μεγάλα συγκεντρωτικά κράτη, για χάρη διάφορων ελιγμών αποκεντροποίησης της πολιτικής εξουσίας. Αυτά τα ρεύματα αντιπροσωπεύουν μορφές αυτού που έχω ονομάσει «κοινωνικό ολοκληρωτισμό,» οι οποίες επιδιώκουν να επιβάλουν τον απόλυτο ιδεολογικό έλεγχο, μέσω τοπικών κυβερνήσεων και -ή- μη-κρατικών θεσμών, όπως η εκκλησία και η οικογένεια. Πιστεύω πως αυτό αντιπροσωπεύει μια μεγάλη μετατόπιση στις φασιστικές πολιτικές, μια μετατόπιση που έχουν παραβλέψει πολλοί μελετητές.
4. «Ο φασισμός υπερασπίζεται τον καπιταλισμό ενάντια στην αστάθεια και την αριστερά …»Μερικοί συγγραφείς έχουν υποστηρίξει πως ο γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός αμφισβήτησε τις βασικές οικονομικές αρχές του καπιταλισμού, αντικαθιστώντας το σύστημα της βιομηχανικής μισθωτής εργασίας με ένα σύστημα δουλείας, στο οποίο οι εργάτες, σε μαζική κλίμακα, δούλευαν επίτηδες μέχρι θανάτου. Αυτή η ερμηνεία, συνδυασμένη με την άνοδο τις αντικαπιταλιστικής ιδεολογίας ανάμεσα σε μερικούς νεοφασίστες, έχει εγείρει το ζήτημα αν ο φασισμός μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να αντικαταστήσει τον καπιταλισμό, με μια άλλη μορφή ταξικής εξουσίας -ή με μια χαοτική κατάρρευση των κοινωνικό-οικονομικών συστημάτων.
Για περισσότερες αναλύσεις του τι σημαίνει ο φασισμός και πως συνδέεται με τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις:
“Two Ways of Looking at Fascism” http://sdonline.org/47/two-ways-of-looking-at-fascism/ (2008),
“Is the Bush Administration Fascist?” http://newpol.org/content/bush-administration-fascist (2007),
“Trump: A fascist upsurge is just one of the dangers”http://threewayfight.blogspot.com/2015/12/trumps-impact-fascist-upsurge-is-just.html (2015).
εκτυπώστε ή κατεβάστε σε PDFΤο blog στηρίζει τα Ελληνικά Προϊόντα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου